Βλέπουμε πως για τον Foucault η κυρίαρχη εξουσία εξελίσσεται (με τη δαρβινική έννοια του όρου), προσαρμοζόμενη και αναπροσαρμοζόμενη σε ένα περιβάλλον προβλημάτων που προσπαθεί να επιλύσει. Μπορούμε να πούμε, για την πλέον εξελιγμένη εξουσία, αυτό που έλεγε ο Μάρξ για την ιστορία των τρόπων παραγωγής-''το κλειδί για την ανατομία του πιθήκου είναι η ανατομία του ανθρώπου''. Με αυτή την έννοια, η ύστερη, πιο εξελιγμένη και προσαρμοστική μορφή εξουσίας, έπειτα από μια σειρά ιστορικών μεταλλάξεων και επιβίωσης των προσαρμοστικότερων μορφών, εμπεριέχει και τις προηγούμενες μορφές εξουσίας, γενεαλογικά, στην ανατομία της. Αυτό το σχήμα το ακολουθεί κυρίως στις διαλέξεις του για την ''Υπεράσπιση της Κοινωνίας'', στις διαλέξεις του ''Ασφάλεια, Επικράτεια, Πληθυσμός'' και στις διαλέξεις του για τη ''Γέννηση της Βιοπολιτικής''. Για μια μικρή περίληψη των διαλέξεων, βλ. εδώ https://mfoucault19261984.files.wordpress.com/2013/03/3-foucault-cebc1-3cebf-cebaceb5cf86-pm.pdf.
''Θα μπορούσαμε να πούμε το εξής: Θα έλεγε κανείς ότι η εξουσία, της οποίας η ιδιότητα, το οργανωτικό σχήμα ήταν η κυριαρχία, αποδείχτηκε αναποτελεσματική όσον αφορά τη διοίκηση μιας κοινωνίας, η οποία είχε ως χαρακτηριστικό της τη δημογραφική έκρηξη αφενός και την εκβιομηχάνιση αφετέρου. Έτσι, από την παλαιά μηχανική της εξουσίας της κυριαρχίας διέφευγαν πάρα πολλά πράγματα, τόσο σε επίπεδο βάσης όσο και κορυφής, τόσο σε επίπεδο λεπτομερειών όσο και σε μαζικό επίπεδο. Η πρώτη προσαρμογή έγινε για να μη διαφύγουν οι λεπτομέρειες: οι μηχανισμοί της εξουσίας προσαρμόστηκαν στο σώμα του ατόμου, με την επιτήρηση και την εκπαίδευση-αυτή ήταν η πειθαρχία. Φυσικά, η συγκεκριμένη προσαρμογή ήταν η ευκολότερη. Γι'αυτό και έγινε πολύ νωρίς-στον 17ο αιώνα και στις αρχές του 18ου αιώνα ήδη-σε τοπικό επίπεδο, με ενστικτώδεις, εμπειρικές, αποσπασματικές μορφές και στο περιορισμένο πεδίο ορισμένων θεσμών όπως το σχολείο, το νοσοκομείο, το στρατόπεδο, το εργαστήριο, κ.λπ. Και στη συνέχεια, στα τέλη του 18ου αιώνα, έχουμε μια δεύτερη προσαρμογή, που αφορά τα συνολικά φαινόμενα, τα φαινόμενα τα σχετικά με τον πληθυσμό, με τις βιολογικές ή βιοκοινωνικές διεργασίες των ανθρώπινων μαζών. Οι προσαρμογές αυτές ήταν πολύ πιο δύσκολες, διότι συνεπάγονταν, φυσικά, ορισμένα πολύπλοκα όργανα συντονισμό και συγκέντρωσης [...] Από την άλλη, τα δύο αυτά σύνολα μηχανισμών, πειθαρχικό το ένα και ρυθμιστικό το άλλο, δεν είναι του ίδιου επίπέδου. Ως εκ τούτου, δεν αλληλοαποκλείονται και μπορούν να διαρθρωθούν από κοινού. Μπορούμε να πούμε μάλιστα ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πειθαρχικοί μηχανισμοί και οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί της εξουσίας, οι μηχανισμοί πειθάρχησης του σώματος και οι μηχανισμοί ρύθμισης των πληθυσμών, διαρθρώνονται από κοινού'' (Foucault, Για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας, εκδ. Ψυχογιός, μτφ Τιτίκα Δημητρούλια, σ. 306, 307, 308)
Βλ. και
https://bestimmung.blogspot.gr/2013/12/michel-foucault.html
https://bestimmung.blogspot.gr/2015/03/michel-foucault.html
https://bestimmung.blogspot.gr/2017/11/foucault.html
https://bestimmung.blogspot.com/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου