Εκτελώντας τον βασιλοκτόνο

 Του Νικόλα Κοσματόπουλου* 

Πηγή: Kosmodromio

Ο Δημήτρης Κουφοντίνας πεθαίνει.

Ως τι πεθαίνει όμως;

Σε ποια κατηγορία μελλοθάνατων ανήκει;

Με βάση ποιο ηθικο-νομικό πλαίσιο οδηγείται στον θάνατο;

Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά αφορούν όλους και όλες μας, ακόμα και αυτούς/αυτές που αδιαφορούν για τον Κουφοντίνα, την “17 Νοέμβρη” ή την πολιτική ιστορία της Μεταπολίτευσης.

Η απάντηση αφορά όλους και όλες επειδή ο τρόπος με τον οποίο η εξουσία οδηγεί στον θάνατο τους εχθρούς της αποκαλύπτει τα όρια μέσα στα οποία επιτρέπει στα υπόλοιπα υποκείμενά της να ζουν, ή έστω να επιβιώνουν.

Ως τι πεθαίνει ο Κουφοντίνας λοιπόν;

Πεθαίνει ως αιχμάλωτος πολέμου; Όχι.

Σίγουρα ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του αιχμάλωτο πολέμου και μελλοντικό πεσόντα σε έναν συνεχή, ακήρυχτο αλλά εντατικό πόλεμο, στον οποίο τάχτηκε με την μεριά των προσωρινά ηττημένων. Ο πόλεμος του Κουφοντίνα είναι ο εμφύλιος. Αυτός που δεν τελείωσε στην δεκαετία του ’40, αλλά συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση στα ξερονήσια του ’60, τις φυλακές της χούντας, τα εργοστάσια της μεταπολίτευσης, τα φτωχόσπιτα του ευρώ. Ωστόσο, οι εχθροί του δεν του αναγνωρίζουν το καθεστώς του αιχμαλώτου πολέμου, παρόλο που οι ίδιοι θα το απαιτούσαν για τον εαυτό τους σε περίπτωση που αιχμαλωτιστούν στο μέτωπο σκοτώνοντας εχθρούς του έθνους.

Πεθαίνει ως τρομοκράτης; Όχι.

Αν και οι εχθροί του, το κράτος, τον αποκαλούν έτσι, δεν δικάστηκε ούτε καταδικάστηκε ως τρομοκράτης. Η έννοια του τρομοκράτη έχει επιτυχία μόνο στο βαθμό που περιχαρακώνει και αποκόπτει τον δράστη από το δυνάμει κοινό του. Όταν του αφαιρείται η δυνατότητα να απευθυνθεί στην κοινωνία επειδη του αποδίδονται πράξεις ενάντια και πέρα από την ανθρώπινη λογική. Η ταμπέλα “τρομοκράτης” είναι εργαλείο για να αφαιρέσει το δικαίωμα λόγου στον δράστη. Η “17 Νοέμβρη” ωστόσο απευθυνόταν σε ένα κοινό που καταλάβαινε καλά ότι οι πράξεις της δεν ήταν ούτε παράλογες, ούτε παρανοϊκές. Μπορεί να μην συμφωνούσε με αυτές, αλλά αναγνώριζε το πολιτικό πλαίσιο τους.

Πεθαίνει λοιπόν ως ποινικός δολοφόνος; Όχι.

Αν και καταδικάστηκε βασικά ως ποινικός, ακριβώς με σκοπό την άρνηση της πολιτικής χροιάς των πράξεών του από το κράτος, οδηγείται στον θάνατο με ένα τρόπο που δεν εφαρμόζεται στους ποινικούς. Η φωτογραφική διάταξη που η κυβέρνηση έφτιαξε για αυτόν και μόνο είναι μια πολυτέλεια που κανείς ποινικός δεν απολαμβάνει, ούτε καν ως αρνητική στόχευση.

Μήπως πεθαίνει ως “γυμνή ζωή”, ως homo sacer; Όχι.

Η κατηγορία του Agamben δεν αφορά τον εκτελεστή της “17 Νοέμβρη”. Το σύγχρονο κράτος δολοφονεί “γυμνές ζωές” κατα κόρον και μαζικά. Πρόσφυγες στα σύνορα, άστεγους στα μουλωχτά, ψυχασθενείς και φυλακισμένους στα κάτεργα, εργάτες στα εργοστάσια δολοφονούνται χωρις καμία τελετουργία, με ελάχιστες τύψεις και ακόμα λιγότερες αποδόσεις δικαιοσύνης. Ο Κουφοντίνας όμως δεν είναι γυμνή ζωή, επειδή ανήκει όχι μόνο πολιτειακά και πολιτικά αλλά και συνειδητά, σύμφωνα με τα λόγια και τα γραπτά του, σε ένα έθνος για το οποίο είχε (και ακόμα έχει) την δυνατότητα να παράγει πολιτικό όραμα, έστω και μειοψηφικό. Ο θάνατός του θα συνοδευτεί με την τελετουργία της τυφλής σύγκρουσης, την οποία το κράτος θα θελήσει να χρησιμοποιήσει προς γνώση και συμμόρφωση.

Αν δεν πεθαίνει ως αιχμάλωτος πολέμου…

Αν δεν θανατώνεται ως τρομοκράτης…

Αν δεν οδηγείται στον θάνατο ως ποινικός δολοφόνος…

Αν δεν αφήνεται να πεθάνει ως γυμνή ζωή…

Ως τι πεθαίνει;

Ο Κουφοντίνας δολοφονείται ως “βασιλοκτόνος”.

Το πλαίσιο εξόντωσής του δεν ανήκει στην νεωτερικότητα του σύγχρονου κράτους. Δεν αποτελεί μέρος της ηθικονομικής τάξης του αστικού καπιταλισμού.

Οδηγείται στον θάνατο με φεουδαρχικό εθιμικό δίκαιο. Το “δίκαιο” που η μεσαιωνική Ευρώπη, η Γαλλία του Ραβαγιάκ , η τσαρική Ρωσία επιφύλασσε στους δράστες της βασιλοκτονίας (regicide).

Ο Κουφοντίνας δολοφονείται επειδή εκτέλεσε εξέχον μέλος της de facto βασιλικής οικογένειας της χώρας. Δεν είναι απλή “βεντέτα” (λάθος το έγραψα στον τοίχο της γατόφιλης Προέδρου της Δημοκρατίας, που η ποίηση δεν της αφήνει προφανώς χρόνο να ασχοληθεί με ποταπά ζητήματα και 27.000 εκκλήσεις πολιτών).

Ο θάνατός του αποτελεί παραδειγματική τιμωρία ενός βασιλοκτόνου, η οποία, αν δεν είχαμε απαγόρευση συγκεντρώσεων, θα γινόταν μάλλον με την μεσαιωνική μέθοδο του διαμελισμού του κορμιού του από τέσσερα αφηνιασμένα άλογα μέσα σε αλαλαγμούς παραληρούντος πλήθους.

Σύγχρονοι διανοητές μελετώντας το δίκαιο της ιδιοκτησίας, της εργασίας και της εξουσίας την εποχή της φεουδαρχίας θεωρούν ότι δεν περάσαμε ποτέ στο επόμενο στάδιο. Ο Μαρξ ήταν μάλλον υπεραισιοδόξος όταν ανακήρυξε το πέρασμα στον καπιταλισμό.

Ο φίλος μου πρωτοποριακός καλλιτέχνης και θεατράνθρωπος Γιάννης Καταφυγής θα έλεγε ότι ζούμε ήδη σε καθεστώς τεχνο-φεουδαρχίας.

Η οικογένεια Μητσοτάκη, δολοφονώντας τον εκτελεστή της βασιλικής οικογένειας, συνεχίζει επιμελώς και αδιακρίτως να αφαιρεί το περιτύλιγμα της αστικής δημοκρατίας από την σημερινή υφή της εξουσίας.

Το νομικό πλαίσιο του πτωχευτικού δικαίου, η εξουσιαστική επιθυμία για τιμωρία και αστυνομία, η επιστροφή της δουλείας στην δουλειά, η οργουελιανή επικοινωνία των μέσων ενημέρωσης, οι αυλικοί του Παλατιού στα social media, η θεοκρατική (Θεία) κοινωνία, η τυφλή ακολουθία του Βασιλιά Καρνάβαλου, οι αυτοκρατορικές διακοπές της βασιλικής οικογένειας ενώ το πόπολο ζει συνθήκες πανούκλας, αποτελούν σκουριασμένα καρφιά στο πτώμα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, που πέθανε αγέννητη στον τόπο όπου δεν γεννήθηκε ποτέ.

Υ.Γ.: Ωστόσο ήδη από τον ύστερο μεσαίωνα η θεαματική εκτέλεση βασιλοκτόνων εγκαταλείφθηκε κυρίως επειδή εγκυμονούσε τον κίνδυνο η παλλαϊκή επιθυμία για αίμα να στραφεί ενάντια στην εξουσία. Το ρίσκο να αποδειχθεί ο βασιλιάς περισσότερο μισητός από τον βασιλοκτόνο ελλοχεύει πάντα.

• Καθηγητής Πολιτικής και Ανθρωπολογίας στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού